Spread the love


Αυτό το καλοκαίρι, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή παρουσιάζει ένα αφιέρωμα στον διακεκριμένο ποιητή και σπουδαίο ζωγράφο Νίκο Εγγονόπουλο.

Αυτό το καλοκαίρι, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή παρουσιάζει ένα αφιέρωμα στον διακεκριμένο ποιητή και σπουδαίο ζωγράφο Νίκο Εγγονόπουλο.

Αποστασιοποιημένος, κλεισμένος στο προστατευτικό περιβάλλον του καλλιτέχνη, με μικρά διαλείμματα για τις δραστηριότητές του στο Πολυτεχνείο. Το έργο του οικείο, κυρίως λόγω των έντονων χρωμάτων, ωστόσο δεν μπορείς να το αποκωδικοποιήσεις εύκολα.

Ο Νίκος Εγγονόπουλος, περιλάμβανε όλα όσα πίστευε σε μία φράση του, «Το έργο τέχνης είναι μία σιγοψιθυριστή εξομολόγηση προς ανθρώπους ευγενικούς».

Έργα θρησκευτικού περιεχομένου, ελληνική μυθολογία, ιστορικοί ήρωες, γυναικείες μορφές και ζευγάρια, στις αίθουσες του Μουσείου στην Άνδρο από 25 Ιουνίου έως 1 Οκτωβρίου.

μουσείο Γουλανδρή

Οδυσσεύς και Καλυψώ, 1956, Αυγοτέμπερα σε ξύλο, 24,5 x 20,5

Ο Νίκος Εγγονόπουλος έκανε έμβλημά του το απόφθεγμα του Οράτιου, Ut pictura poesis: «Όπως η ζωγραφική, η ποίηση» ή, πιο ελεύθερα: «Η ζωγραφική και η ποίηση πρέπει να βασίζονται στην ίδια αρχή».

Υπήρξε ζωγράφος, υπήρξε ποιητής, υπήρξε επίσης καθηγητής στο Πολυτεχνείο. 

Τρεις αλληλοσυμπληρούμενες διαδρομές –ο όρος καριέρα θα ήταν αδόκιμος εδώ– για έναν μόνο άνθρωπο, που τις ακολούθησε αδιάκοπα και ακούραστα επί σχεδόν πενήντα χρόνια.
Τρεις δραστηριότητες διαχωρισμένες μεν μεταξύ τους, που ωστόσο εμπλουτίζονταν η μία από την άλλη χάρη σ’ έναν ισχυρό κοινό παρονομαστή: την τεράστια, ποικίλη και ακόρεστη, στην πάροδο του χρόνου, γενική παιδεία του Εγγονόπουλου.

μουσείο Γουλανδρή

Οι δύο αδελφοί: Ύπνος και Θάνατος, 1963, Λάδι σε καμβά, 55 x 46 εκ., Ιδιωτική συλλογή

Σκοπός της έκθεσης που του αφιερώνει το Ίδρυμα Β. & Ε. Γουλανδρή είναι να αναδείξει αυτή την πολλαπλή δημιουργικότητα, αλλά και αυτό το αναμφισβήτητο ταλέντο που επέδειξε σε όλα εκείνα με τα οποία καταπιάστηκε.

Βέβαια, σε ένα μουσείο είναι αναπόφευκτο να κυριαρχήσει η πλευρά του ζωγράφου, χωρίς ωστόσο να επισκιάζεται η πλευρά του ποιητή, όπως και του καθηγητή. Υπάρχουν τόσα πολλά που μπορεί να πει κανείς για τον ρόλο του ζωγράφου και μόνο…
Εκείνου του ζωγράφου που φοβάται τη μαύρη τρύπα όπως φοβάται ο συγγραφέας τη λευκή σελίδα, καθώς το περιγράφει πολύ καλά ο ίδιος: «Ο ζωγράφος μεταχειρίζεται χρώματα και πινέλλα, λάδι, νεύτι και άλλα. Ξέρει όμως ότι πίσω από το τελλάρο του υπάρχει μία φοβερή, βαθειά μαύρη τρύπα. Παραμερίζει, με την τόλμη του ονείρου, το τελλάρο και σκύβοντας μες στο σκοτεινό βάραθρο βλέπει μακρυά, πολύ μακρυά, κοντά στο βάθος, κάτι να φωσφορίζη αμυδρά. Στο συναμεταξύ πετούν –αθόρυβα– μαύρα πουλιά, φτερωτά ψάρια και φαντάσματα. Ξανάρχεται στο φως. Αναμεσίς σ’ αυτόν και στο τελλάρο του βρίσκεται τώρα ένα θεριό. Αλλά και πάλι δε φοβάται».

Ποιος θα μπορούσε να εκφράσει καλύτερα τις αγωνίες του ποιητή, αν όχι ο ίδιος ο ζωγράφος;

μουσείο Γουλανδρή

Ο Μερκούριος Μπούας, 1971, Λάδι σε καμβά, 55 x 45 εκ. Συλλογή Ιδρύματος Ωνάση, με την ευγενική παραχώρηση των Kalfayan Galleries, Αθήνα – Θεσσαλονίκη

«Ο Εγγονόπουλος χλευάστηκε σε μια εποχή η οποία ενδεχομένως να μην ήταν ακόμα έτοιμη να δεχθεί παρόμοιες αποκλίνουσες ιδέες από μια κοινωνία «εθισμένη» σ’ έναν άλλο τρόπο, στερεοτύπων, συμβάσεων και συμβιβασμών» σημειώνει στον κατάλογό της έκθεσης ο Κυριάκος Κουτσομάλλης, Δρ. Ιστορίας και Ιστορίας της Τέχνης, Διευθυντής Μουσείου Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή και συνεχίζει.

«Από την πρώτη του έκθεση το 1939, έως την επίσημη καταξίωση που επήλθε το 1954, όταν επελέγη να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην Μπιενάλε της Βενετίας το 1954 και την απονομή του πρώτου βραβείου ποίησης του Υπουργείου Παιδείας, ο δρόμος ήταν μακρύς, σκολιός και ανισόπεδος. Με ακαταπόνητη ανανεωτική ορμή διεκδίκησε το δικαίωμα της απόλυτης, της χωρίς όρους και όρια ελευθερίας στην τέχνη. Μια τέχνη που να τολμά ενάντια σε κάθε είδους αισθητισμό, αισθησιασμό και ορθολογισμό».

Εργα με ελληνικά στοιχεία και ελληνική μεταφυσική 

Τα λόγια του Νίκου Εγγονόπουλου στον κατάλογο της εκθεσης παρουσιάζουν το έργο του. «Προσωπικά δεν πιστεύω στον συρρεαλισμό σαν σχολή. Όμως μου ταιριάζει. Εκείνο που προσπάθησα να κάνω, είναι να τον ανανεώσω με ελληνικά στοιχεία, να προσθέσω σε αυτόν την ελληνική μεταφυσική, να τον ανεβάσω απ’ τον απλό μορφασμό, όπου τον έχουν σταματήσει οι Φράγκοι» έλεγε σε συνέντευξή του.

μουσείο Γουλανδρή
Nico hora ruit, 1939, Λάδι σε καμβά, 120 x 100 εκ., Ιδιωτική συλλογή

Η έκθεση στην Ανδρο δομείται σε επτά ενότητες, που συναρθρώνονται μεταξύ τους:

Η πρώτη ενότητα αποτελείται από πίνακες θρησκευτικού ή μη χαρακτήρα, επηρεασμένους από τη βυζαντινή ζωγραφική, ιδιαίτερα από την τεχνική της αυγοτέμπερας πάνω σε ξύλο.

Η δεύτερη ενότητα αφορά τους ιστορικούς ήρωες και τα καλλιτεχνικά πρότυπα που επηρέασαν τον Εγγονόπουλο, στους οποίους θέλησε να αφιερώσει μία ή περισσότερες συνθέσεις.

Στην τρίτη ενότητα κυριαρχεί η γυναικεία μορφή, σε αυτή την απόλυτα αναγνωρίσιμη ως φτιαγμένη από το χέρι του Εγγονόπουλου γυναίκα, αλλά και την τόσο άπιαστη, τόσο αινιγματική, που διατρέχει το σύνολο του έργου του δημιουργού της χωρίς να αποκαλύπτει τα μυστικά της.

Η ελληνική μυθολογία αποτελεί το θέμα της τέταρτης ενότητας που, όπως και οι ήρωες και τα πρότυπα, μας δίνει την ευκαιρία να αντιληφθούμε την έκταση των γνώσεων του ζωγράφου και να εκτιμήσουμε καλύτερα την πολιτισμική κληρονομιά μας.

Πέμπτη ενότητα, το ζευγάρι, αυτή η οντότητα με τα δύο κεφάλια, που τόσο αγαπούσε ο Εγγονόπουλος και αποτελεί τη βάση για πολλές και σημαντικές συνθέσεις.

Η έκτη ενότητα εστιάζει στο ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για την αρχιτεκτονική και την ικανότητά του να αποδίδει τη γοητεία πολλών κατοικιών με το βλέμμα ενός ζωγράφου γνώστη των λεπτομερειών της προοπτικής.

μουσείο Γουλανδρή

Κορυφαία, Κοστούμι για την παράσταση του έργου Ίων του Ευριπίδη, στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, το 1959, σε σκηνοθεσία Λίνου Καρζή. Ακουαρέλα και μολύβι σε χαρτί με δείγματα από υφάσματα

Η τελευταία ενότητα παρουσιάζει τη δραστηριότητά του ως δημιουργού κοστουμιών για το θέατρο.

Η κάθε πτυχή πλαισιώνεται με εμπεριστατωμένα κείμενα, τα οποία συνέγραψαν με γνώση άνθρωποι που γνωρίζουν εμβριθώς το έργο του Εγγονόπουλου και εμπεριέχονται στον δίγλωσσο συνοδευτικό κατάλογο των 290 σελίδων, όπου αναπαράγεται και το σύνολο των 110 έργων του, από τη Μικρή Άρκτο.

μουσείο Γουλανδρή

Το όρνιο, 1937, Τέμπερα σε χαρτόνι, 147 x 57,5 εκ., Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

Διάρκεια έκθεσης: 25 Ιουνίου – 1η Οκτωβρίου 2017

Ώρες Λειτουργίας: Καθημερινά 11.00-15.00 και 18.00-21.00, Δευτέρα 11.00-15.00,
Δευτέρα απόγευμα και Τρίτη κλειστά.

Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Τηλ.: 210 7252895 – 6
Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Άνδρος, Τηλ.: 22820 22444, Fax: 22820 22490

Facebook

 



Spread the love