Όλο και περισσότερες γυναίκες, στην Τουρκία, αρχίζουν το κάπνισμα, σε μία προσπάθεια να νοιώσουν ίσες σε μία πατριαρχική και ανδροκρατούμενη κοινωνία
Μόλις κάθισε σε ένα καφέ στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, η Ζερίν Ερτέκ άναψε τσιγάρο απολαμβάνοντας τις πρώτες ρουφηξιές. Το κάπνισμα είναι σύνηθες φαινόμενο μεταξύ των γυναικών στην Κωνσταντινούπολη και σε πολλά άλλα μέρη της Τουρκίας, όπου το 41% των ανδρών και το 13% των γυναικών καπνίζουν.
Η 40χρονη Ερτέκ ξεκίνησε να καπνίζει πριν από 10 χρόνια όταν υπέβαλε αίτηση διαζυγίου. Αποτέλεσμα μίας κακής πρακτικής άρχισε το τσιγάρο σε μία προσπάθεια να ακουσθεί η φωνή της.
« Τότε είχα τόσα πολλά να πω και κανείς δεν με άκουγε» λέει η Ερτεκ και εξηγεί οτι όταν είπε πολύ ευγενικά στον άντρα της οτι θέλει διαζύγιο, εκείνος την αγνόησε. Οχι μόνο αυτός, αλλά και οι γονείς και οι φίλοι της. Το κάπνισμα, όπως λέει, της έδωσε λίγο θάρρος. Ανάβοντας ένα τσιγάρο σκέφτεται τον εαυτό της και θέλει να φωνάξει:« Ακούστε με, είμαι εδώ και έχω κάτι να πω!». Αργότερα ωστόσο συνειδητοποίησε ότι όλο αυτό δεν ήταν παρά μία καθαρή ψευδαίσθηση. Χρειάστηκαν δύο χρόνια για να πάρει διαζύγιο. Εχοντας υπ’ όψιν τις βλαβερές συνέπειες του καπνού η Ερτέκ μείωσε το κάπνισμα σε ένα τσιγάρο μόνο με τον καφέ.
Όπως η Ερτέκ, πολλές γυναίκες στην Τουρκία κάνουν μία λανθασμένη επιλογή στην προσπάθεια τους να βρουν έναν τρόπο να χαλαρώσουν σε μία ανδροκρατούμενη κοινωνία. Αυτό ίσως εξηγεί γιατί υπάρχουν τόσες πολλές γυναίκες που καπνίζουν στην Τουρκία. Η Μελεχάτ Ουιγκούν η οποία δουλεύει ως καθαρίστρια υποστηρίζει οτι το κάπνισμα είναι ένα καλός τρόπος για να χαλαρώσει λέγοντας μάλιστα, οτι δημιουργεί στη ζωή των γυναικών «μία ελεύθερη ζώνη».
« Οταν οι άνδρες αισθάνονται άγχος, μπορούν να βγουν έξω το βράδυ να πιουν ένα ποτό, να πάνε σε ένα από τα παραδοσιακά τουρκικά καφενεία τα οποία είναι αποκλειστικά για άντρες και να κάνουν ό,τι θέλουν. Οι γυναίκες όμως, ειδικά αυτές που ζουν στις φτωχογειτονιές, χαλαρώνουν μόνο με το τσιγάρο» λέει.
Στην πραγματικότητα το κάπνισμα απαγορεύεται σε όλους τους χώρους εργασίας, στους κοινόχρηστους χώρους και στις δημόσιες συγκοινωνίες στην Τουρκία. Ωστόσο, αυτά τα μέτρα φαίνεται οτι δεν κατάφεραν να περιορίσουν το κάπνισμα το οποίο έχει καταστεί κίνδυνος για την υγεία και την κοινωνία.Το ποσοστό των καπνιστών στην Τουρκία έχει αυξηθεί φθάνοντας το 30%, από 24% που ήταν το 2015, με τον αριθμό των καθημερινών καπνιστών να αυξάνεται στα 17 εκατ. από τα 15 εκατ., σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε τις αρχές του χρόνου και θορύβησε την τουρκική κοινωνία. Ενα από τα πλέον ανησυχητικά φαινόμενα είναι το γεγονός οτι το ποσοστό των καπνιστών αυξάνεται ραγδαίως μεταξύ των κοριτσιών και των ατόμων ηλικίας μεταξύ 13 και 15 ετών. Οπως λέει η Μπετούλ Μπαϊκάλ Ντιντς, οικογενειακή σύμβουλος και κοινωνιολόγος, οι γυναίκες στην Τουρκία καπνίζουν με σκοπό να εξασφαλίσουν τη θέση τους σε μία πατριαρχική και ανδροκρατούμενη κοινωνία.
« Μέχρι πρόσφατα το κάπνισμα ήταν αποκλειστικά ανδρικό προνόμιο. Τώρα όμως όλο και περισσότερες γυναίκες καπνίζουν καθώς θεωρούν οτι είναι ένας εύκολος τρόπος να δείξουν οτι είναι ίσες, ακόμα και ανώτερες από τους άνδρες» λέει. Εξηγεί επίσης οτι οι γυναίκες που ζουν σε φτωχογειτονιές είναι πιο πιθανόν να καπνίζουν από εκείνες που ζούν μία καλύτερη ζωή. Υποστηρίζει οτι η έλλειψη αυτοπεποίθησης είναι πιο μεγάλη από άλλων γυναικών και το κάπνισμα τις βοηθά να νοιώσουν ανώτερες. Από την πλευρά του ο Αλέβ Ζορλού, υπάλληλος σε μία εταιρία σχεδιασμού, υποστηρίζει οτι ένας άλλος παράγοντας που ευθύνεται για το κάπνισμα είναι η κοινωνικοποίηση.
« Ανάβεις ένα τσιγάρο όταν είσαι με έναν φίλο, ένα δεύτερο με έναν άλλο φίλο, μετά με τον καφέ, ύστερα με το ποτό και πάει λέγοντας» λέει και προσθέτει οτι ανεξάρτητα από τους λόγους για τους οποίους ξεκίνησες το κάπνισμα, ξαφνικά συνειδητοποιείς οτι είσαι εξαρτημένος.
Πολλοί νέοι στην Τουρκία καταφεύγουν επίσης στο κάπνισμα για να αποκτήσουν περισσότερη προσωπική ελευθερία από τους γονείς τους, ισχυρίζεται από την πλευρά του ο Ογούζ Κιλίντς, καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Dokuz Eylul και μέλος της Ομάδας Εργασίας για τον Έλεγχο του Καπνού στην Τουρκία. Οπως λέει, οι νέοι αυτοί δεν συνειδητοποιούν ότι γίνονται εθελοντικά σκλάβοι στη βιομηχανία καπνού καπνίζοντας είτε κανονικά είτε ηλεκτρονικά τσιγάρα, είτε ναργιλέ.
Για να αντιμετωπισθούν οι βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος ο Κιλίντς πρότεινε η κυβέρνηση της Τουρκίας να υιοθετήσει μια σειρά νέων μέτρων κατά του καπνού, συμπεριλαμβανομένων της χρήσης απλής συσκευασίας καπνού, την απαγόρευση χρήσης προσθέτων και τη μείωση ποικιλιών των προϊόντων καπνού, προκειμένου να αποθαρρύνει το κάπνισμα.
