Από το 1923 που έγινε η ανταλλαγή πληθυσμών μέχρι το 1973 ήταν απροστάτευτο και οι λεηλασίες έγιναν εκείνη την περίοδο, αλλά όπως δήλωσε ο καθηγητής της ιστορίας του Τεχνικού Πανεπιστημίου Μαύρης Θάλασσας Ισμαϊλ Κιοσέ, ότι αποσπάστηκαν αντικείμενα από το μοναστήρι της Σουμελά το 1950.
Ο καθηγητής της ιστορίας του Τεχνικού Πανεπιστημίου Μαύρης Θάλασσας, Ισμαϊλ Κιοσέ, δήλωσε ότι αποσπάστηκαν αντικείμενα από το μοναστήρι Σουμελά το 1950.
Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι: «Γνωρίζουμε ότι οι στρατιώτες του ΝΑΤΟ που υπηρετούσαν το 1950 στην Τουρκία έβγαλαν με φορτηγά υλικό από το μοναστήρι Σουμελά. Αυτή τη στιγμή η σκαλιστή με κληματαριές πόρτα του μοναστηριού είναι σε μουσείο των ΗΠΑ και άλλα έργα βρίσκονται σε μουσεία της Βρετανίας».
Όπως είπε το Μοναστήρι Σουμελά από το 1923 που έγινε η ανταλλαγή πληθυσμών μέχρι το 1973 ήταν απροστάτευτο και οι λεηλασίες έγιναν εκείνη την περίοδο.
«Οι στρατιώτες του ΝΑΤΟ ανέβασαν έξι φορτηγά ψηλά και έβγαλαν υλικό από το μοναστήρι. Αυτά μας τα είπαν οι ηλικιωμένοι που έζησαν εκείνη την περίοδο. Κάποια χειρόγραφα από το μοναστήρι βρίσκονται στο μουσείο πολιτισμού στην Άγκυρα, τουλάχιστον κάποια σώθηκαν» κατέληξε.
Λίγα λόγια για την Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά
Η Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά ή Μονή Σουμελά (ποντιακά: σου Μελά, από το όρος Μελά), είναι ένα πασίγνωστο χριστιανικό ορθόδοξο μοναστήρι κοντά στην Τραπεζούντα, σύμβολο επί 16 αιώνες του Ποντιακού Ελληνισμού.
Δείτε το Τουρκικό site για την Μονή Σουμελά: muze.gov.tr
Σύμφωνα με την παράδοση, το 386 οι Aθηναίοι μοναχοί Bαρνάβας και Σωφρόνιος οδηγήθηκαν στις απάτητες βουνοκορφές του Πόντου μετά από αποκάλυψη της Παναγίας, με σκοπό να ιδρύσουν το μοναχικό της κατάλυμα. Eκεί, σε σπήλαιο της απόκρημνης κατωφέρειας του όρους, σε υψόμετρο 1063 μέτρα, είχε μεταφερθεί από αγγέλους η ιερή εικόνα της Παναγίας της Aθηνιώτισσας, την οποία, πάντα κατά την παράδοση, εικονογράφησε ο Eυαγγελιστής Λουκάς.
Kοντά στο σπήλαιο κτίστηκε το 1860 ένας πανοραμικός τετραώροφος ξενώνας 72 δωματίων και άλλοι λειτουργικοί χώροι για τις ανάγκες των προσκυνητών, καθώς και βιβλιοθήκη. Γύρω από τη μονή ανοικοδομήθηκαν μικροί ναοί αφιερωμένοι σε διάφορους αγίους.
H μονή κατά καιρούς υπέφερε από τις επιδρομές των αλλόπιστων και των κλεπτών, εξ αιτίας της φήμης και του πλούτου που απέκτησε. Mερικά περιστατικά συνδέονται και με θαυματουργικές επεμβάσεις της Παναγίας για τη σωτηρία του μοναστηριού.
Σε κάποια από αυτές τις επιδρομές λεηλατήθηκε από ληστές και, σύμφωνα πάντα με την παράδοση, καταστράφηκε, για να ανασυσταθεί από τον Tραπεζούντιο Όσιο Xριστόφορο το 644. Tη μονή προίκισαν με μεγάλη περιουσία και πολλά προνόμια, κτήματα, αναθήματα και κειμήλια οι αυτοκράτορες του Bυζαντίου και αργότερα κυρίως οι αυτοκράτορες της Tραπεζούντας Iωάννης B΄ Kομνηνός (1285-1293), Aλέξιος B΄ Kομνηνός (1293-1330), Bασίλειος Α΄ Kομνηνός (1332-1340).
