Εκδήλωση μνήμης στο Γκαίρλιτς υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών για τους πρώτους Έλληνες αιχμαλώτους στη Γερμανία πριν 100 χρόνια
Εκδήλωση μνήμης υπό την αιγίδα του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών για τα 100 χρόνια από το καλοκαίρι του 1916 – μεσούντος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου – που 7.000 Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικοί του εγκατεστημένου στην Ανατολική Μακεδονία Δ΄ Σώματος Στρατού, μεταφέρθηκαν αιχμάλωτοι με δραματικές συνθήκες στη μικρή, αλλά ιστορική πόλη της τότε γερμανικής επαρχίας της Σιλεσίας, το Γκαίρλιτς.
Τόσο η πολωνική όσο και η γερμανική πλευρά, έχουν αποφασίσει να τιμήσουν το γεγονός αυτό, διοργανώνοντας εκδηλώσεις στο Zgorcelec (Πολωνική πλευρά) από 8 – 10 Ιουλίου και στο Γκαίρλιτς (Gorlitz) (Γερμανική πλευρά), από 26 – 28 Αυγούστου, στο πλαίσιο των εορτών της παλιάς πόλης.
Ειδικότερα στο Zgorcelec, η Δημοτική Αρχή της πόλης ενέκρινε ήδη, με παρέμβαση της Ελληνικής κοινότητας, του Ελληνικής καταγωγής Δημοτικού Συμβούλου του Δήμου Zgorcelec κ. Νικόλαου Ρουσκέτου και τον συντονισμό από το ΥΠΕΞ, κτίσιμο και την τοποθέτηση αναμνηστικού οβελίσκου, ύψους 4 μέτρων και πλάτους 1.40, στο χώρο όπου άλλοτε βρισκόταν το στρατόπεδο των Ελλήνων αιχμαλώτων και σήμερα βρίσκεται το πάρκο Παντερέβσκι.
Στα αποκαλυπτήρια του μνημείου στο Zgorcelec, την Ελληνική Πολιτεία θα εκπροσωπήσει ο Αν. Γενικός της Γενικής Γραμματείας Αποδήμου Ελληνισμού κ. Δημήτρης Πλευράκης
Η αναμνηστική επιγραφή θα είναι σε 3 γλώσσες (Ελληνικά, Γερμανικά, Πολωνικά).
Στο Γκαίρλιτς, στο Νεκροταφείο, όπου έχουν διασωθεί οι τάφοι του σωματάρχη Χατζόπουλου και 6 ακόμα Ελλήνων και έχουν τοποθετηθεί ήδη αναμνηστικές πλάκες, με μέριμνα του ελληνικού κράτους.
Στις εκδηλώσεις αυτές μνήμης που πραγματοποιούνται στη δίδυμη πόλη Gorlitz- Zgorcelec, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 100 χρόνων, αναμένεται πλήθος κόσμου στο σημείο αυτό συνάντησης ομογενειακού Ελληνισμού δύο χωρών σ΄ ένα χώρο ιδιαίτερης, όσο και εξαιρετικά σημαντικής ιστορικής μνήμης, τόσο για τον Ελληνικό Στρατό όσο και για τον Απόδημο Ελληνισμό.
Δυόμισι χρόνια αιχμάλωτοι
Εκεί παρέμειναν επί δυόμισι χρόνια ως αιχμάλωτοι – φιλοξενούμενοι, καθιστώντας το Γκαίρλιτς ως τον τόπο της πρώτης μαζικής συνάντησης Ελλήνων και Γερμανών, σε Γερμανικό έδαφος.
Σημειώνεται ότι το 1945 το Γκαίρλιτς διχοτομήθηκε, με σύνορο το ποταμό Νάισε που διασχίζει την πόλη και οι ανατολικές συνοικίες του παραχωρήθηκαν στην Πολωνία, με το όνομα Zgorcelec)
Η πρώτη Επαναστατική Επιτροπή Ελλήνων. («Σοβιέτ του Γκαίρλιτς»)
Στο στρατόπεδο του Γκαίρλιτζ κατά την διάρκεια της επανάστασης των Σπαρτακιστών δημιουργήθηκε Επαναστατική επιτροπή των στρατιωτών, στέλνοντας μάλιστα εκπροσώπους στο Βερολίνο, ερχόμενοι έτσι σε άμεση επαφή με τα επαναστατικά ρεύματα της εποχής με αποτέλεσμα την αρχή κυρίων ιδεολογικών διαμορφώσεων, που θα έβρισκαν την έκφραση τους στο Ελληνικό χώρο ως και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι πρώτοι Έλληνες συλλογικά εργαζόμενοι βιομηχανικοί εργάτες στη Γερμανία
Οι Έλληνες του Δ’ Σώματος υπήρξαν οι πρώτοι Έλληνες συλλογικά εργαζόμενοι εργάτες στη Γερμανία.
Ύστερα μάλιστα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ίδια πόλη, στην πολωνική πλευρά στο Zgorcelec φιλοξένησε χιλιάδες επίσης Έλληνες πρόσφυγες του Εμφυλίου πολέμου με αποτέλεσμα στην ίδια πόλη να συναντηθούν Έλληνες προερχόμενοι από δύο Παγκοσμίους πολέμους!
Η πρώτη ηχογράφηση ρεμπέτικου.
Έγινε από τον Σκιαθίτη εγγονό του Παπαδιαμάντη, στο μπουζούκι. Στο Γκαίρλιτς βρήκαν το δρόμο τους πολλοί καλλιτέχνες, ο μετέπειτα διάσημος λογοτέχνης Βασίλης Ρώτας, αιχμάλωτος και αυτός εξέδιδε καθημερινή ελληνική εφημερίδα. Ο ζωγράφος Ροδοκανάκης στο Γκαίρλιτς και στο Βερολίνο έκανε τις πρώτες του εκθέσεις.
Επίσης – και αυτό είναι ένα ακόμη από τα παράδοξα – εν μέσω του φονικότερου πολέμου που είχε γνωρίσει έως τότε η ανθρωπότητα, πραγματοποιήθηκαν εκεί σπανιότατες μελέτες, διατριβές, ηχητικές καταγραφές τραγουδιού και διαλέκτων, που μόλις σήμερα βγαίνουν σταδιακά στο φως της δημοσιότητας, προκαλώντας επιστημονικό και γενικότερο ενδιαφέρον.
Το Γκαίρλιτς – Zgorcelec, αποτελεί παράδειγμα συμβίωσης Ευρωπαϊκών λαών σε δύσκολες συνθήκες και θεωρούμε ότι αποτελεί χρέος για όλους μας (ελληνική, γερμανική και πολωνική πλευρά), η ανάδειξή του από κάθε άποψη (πολιτιστική, επιστημονική κλπ), δεδομένης της σημασίας του γεγονότος αυτού για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
