Η Ελληνική Εταιρεία για την Προστασία του Περιβάλλοντος και την Πολιτισμική Κληρονομιά (ΕΛΛΕΤ), στα πλαίσια της συμμετοχής της στον εορτασμό του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018 και σε συνεργασία με τον πανευρωπαϊκό σύνδεσμο European Historic Houses Association, την οργάνωση που είναι αφιερωμένη στην προστασία, τη διατήρηση και την προώθηση της ευρωπαϊκής καλλιτεχνικής, πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, διοργανώνει τη συμμετοχή της Ελλάδας στην πανευρωπαϊκή γιορτή ευαισθητοποίησης «Private Heritage Week» (Εβδομάδα Eπισκέψιμων Αρχοντικών).
Η εθνική κληρονομιά διαμορφώνει την ταυτότητά και την καθημερινή ζωή των πολιτών της κάθε χώρας, καθώς αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των πόλεων, των φυσικών τοπίων και των αρχαιολογικών χώρων της Ευρώπης. Συνεπώς, «το Ευρωπαϊκό Έτος Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018» (ΕΕΠΚ) στοχεύει στο να ενθαρρύνει περισσότερα άτομα να ανακαλύψουν και να ενστερνιστούν την πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης και να ενισχύσει την αίσθηση πως ανήκουν σε έναν κοινό ευρωπαϊκό χώρο. Το σύνθημα του ΕΕΠΚ είναι «Η κληρονομιά μας: όταν το παρελθόν συναντά το μέλλον».
Κάθε χρόνο για λίγες ημέρες, ιδιοκτήτες ιστορικών κατοικιών, ανά την ήπειρο, ανοίγουν τις πόρτες τους στο ευρύ κοινό για να βιώσουν εκ των έσω αυτό το σημαντικό κομμάτι της εθνικής κληρονομιάς. Φέτος, ωστόσο, η σημασία αυτού του εγχειρήματος είναι ιδιαίτερη, καθώς το «Ευρωπαϊκό Έτος Πολιτιστικής Κληρονομιάς» έρχεται να θυμίσει τη σημασία του ευρύτερου πολιτιστικού κληροδοτήματος κι, εν προκειμένω, της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς μικρότερης κλίμακας.
Για πρώτη φορά, σε 13 πόλεις της Ελλάδας, ιδιοκτήτες 39 αισθητικά εξαίρετων αρχοντικών θα ανοίξουν τις πόρτες τους, μεταξύ 24 Μαΐου και 27 Μαΐου -τις ημερομηνίες δηλαδή που θα γίνει η ίδια δράση σε ολόκληρη την Ευρώπη- προσκαλώντας το ευρύ κοινό να τα επισκεφθεί και να γνωρίσει την πολιτιστική τους αξία.
Η αρχιτεκτονική κληρονομιά, μικρότερης κλίμακας, της Ελλάδας, είναι διαποτισμένη από τη μακριά ελληνική ιστορία και τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στις διάφορες περιοχές της χώρας, ενώ σε πολλές περιπτώσεις είναι αιτίες για την υπενθύμιση πως η υψηλή τέχνη και ποιότητα της λαϊκής και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, βρισκόταν σε συνεχή διάλογο με το τοπικό περιβάλλον και τις πολιτιστικές παραδόσεις. Έτσι, παρ’ όλο που τα περισσότερα αρχοντικά που συμμετέχουν σε αυτήν τη δράση ανήκουν σε ιδιώτες, ταυτόχρονα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της συλλογικής ταυτότητας της χώρας.
Στόχος της δράσης αυτής είναι η κοινή γνώμη να αφουγκραστεί καλύτερα την πολιτιστική και κοινωνική αξία αυτών των αρχοντικών και να κατανοήσει σε μεγαλύτερο βάθος τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ιδιοκτήτες ιστορικών σπιτιών στην Ελλάδα για τη διάσωση και τη συντήρησή τους.
Κάποια από τα ελληνικά αρχοντικά που συμμετέχουν είναι τα:
Αρχοντικό Κλεψύδρας 1, Αθήνα
Είναι ένα έντονο χρωματικά, αξιόλογο κτίριο κατοικίας, με κήπο και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής της Πλάκας της περιόδου του πρώιμου νεοκλασικισμού (1830-1860), ενώ, σήμερα, το κτίριο στεγάζει υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού. Βρίσκεται στη διεύθυνση Κλεψύδρας 1 & Λυσίου και είναι επισκέψιμο στις 25 Μαΐου από τις 10π.μ. έως τις 2μ.μ.
Αιγηνήτικο Αρχοντικό-Ξενοδοχείο, Αίγινα
Χτίστηκε, αρχικά το 1700, και επεκτάθηκε στις αρχές του 1900, ενώ ήταν η οικογενειακή κατοικία της Ζηνοβίας, η οποία αναφέρεται στο τραγούδι «Η βάρκα του καμπούρη Ανδρέα» των Θεοδωράκη και Βάρναλη. Σήμερα, λειτουργεί ως ξενοδοχείο, όμως το οικογενειακό σαλόνι με τις οροφογραφίες και τα κειμήλια έχει διατηρηθεί όπως ήταν παλιά. Βρίσκεται στη διεύθυνση Αγίου Νικολάου & Θωμαϊδος 1.
Αρχοντικό Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άνω Πόλης, Θεσσαλονίκη
Πρόκειται για διπλή τριώροφη κατοικία, αξιόλογο δείγμα βαλκανικής αρχιτεκτονικής, με έντονα νεοκλασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία στην πρόσοψη, η οποία χαρακτηρίζεται από απόλυτη συμμετρία. Οι δύο όροφοι προβάλλουν είτε ως σαχνισί είτε ως καμπυλόμορφες επιφάνειες και στηρίζονται σε φουρούσια, δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Κατασκευάστηκε την περίοδο 1897-1905, ως κατοικία του Οθωμανού στρατιωτικού διοικητή Χιφζί Μπέη Καϊμακάμη και, έπειτα από τους Βαλκανικούς Πολέμους, πέρασε στην κατοχή της μουφτείας. Στην πυρκαγιά του 1917, στέγασε πυροπαθείς και, αργότερα, Θρακιώτες πρόσφυγες, ενώ κατά καιρούς φιλοξένησε και δημόσια σχολεία. Αγοράστηκε από τον Δήμο Θεσσαλονίκης και αποκαταστάθηκε το 1999. Σήμερα, στεγάζει τη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Άνω Πόλης. Βρίσκεται στη διεύθυνση Κρίσπου 7, Άνω Πόλη και είναι επισκέψιμο στις 25 Μαΐου από τις 11π.μ. έως τη 1μ.μ.
Αρχοντικά Βεργούλα, (Ξενοδοχείο & Εκθεσιακό Κέντρο), Καστοριά
Κοντά στη νότια παραλία της λίμνης, στέκονται τα δύο φρουριακά κτίσματα που ήταν οικοδομημένα στα μέσα του 19ου αιώνα. Το πρώτο χρησιμοποιείται σήμερα σαν ξενοδοχειακή μονάδα από ιδιώτη επιχειρηματία και το δεύτερο ανήκει στον Δήμο Καστοριάς και χρησιμοποιείται σαν εκθεσιακός χώρος, φιλοξενώντας διάφορες εκθεσιακές εκδηλώσεις επιπέδου. Και τα δύο κτίσματα είναι διατηρητέα και διατηρούν την αρχική τους αρχιτεκτονική μορφή. Βρίσκεται στη διεύθυνση Αϊδήτρας 12-14 και είναι επισκέψιμο στις 25, 26 και 27 Μαΐου από τις 11π.μ. έως τη 1μ.μ.
Μουσείο Καποδίστρια, Κέρκυρα
Το Μουσείο Καποδίστρια, που στεγάζεται στη θερινή κατοικία του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια, χτίστηκε με το χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό παράδειγμα κερκυραϊκής εξοχικής αγροικίας, τον 18ο αιώνα, ενώ πήρε την τελική του μορφή, την περίοδο του μεσοπολέμου, σε μία ειδυλλιακή τοποθεσία λίγα χιλιόμετρα εκτός της πόλης της Κέρκυρας. Η Κουκουρίτσα, το 1995, κηρύχθηκε Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο, αφού η εξοχική επτανησιακή αρχοντική κατοικία και ο περιβάλλων χώρος δημιουργούν, ως σύνολο, μια σύνθεση απόλυτης αρμονίας φυσικού και ανθρωπογενούς κάλλους. Βρίσκεται στη διεύθυνση Κουκουρίτσα, Ευρωπούλοι και είναι επισκέψιμο στις 25, 26 και 27 Μαΐου από τις 10π.μ. έως τη 4μ.μ.
Αρχοντικό στο Πλωμάρι, Λέσβος
Είναι ένα αρχοντικό νεοκλασικής μορφολογίας με επιμελημένη κύρια όψη. Οι όροφοι είναι διακοσμημένοι με γύψινες οροφογραφίες. Βρίσκεται στις όχθες του Σεδούντα και είναι επισκέψιμο στις 26 και 27 Μαΐου από τις 6μ.μ. έως τις 8μ.μ.
Πηγή: http://ellet.gr/private-heritage-week
Παρακάτω μπορείτε να δείτε κάποια άλλα από τα ελληνικά αρχοντικά που συμμετέχουν:
Αρχοντικό στην Όθωνος, Ναύπλιο
Είναι ένα τριώροφο νεοκλασικό κτίριο με όψεις σε τρεις δρόμους, ενώ διατηρεί την αυθεντική του μορφή, με λίθινα θυρώματα εισόδων προς τις κατοικίες στην οδό Όθωνος και στην οδό Σοφρώνη, τοξωτά ανοίγματα ισογείου καταστήματος, βαρύ επίπλαστο διάκοσμο και όλα τα μορφολογικά στοιχεία του νεοκλασικού ρυθμού. Καταστήματα λειτουργούν στο ισόγειο και οι όροφοι είναι κατοικίες. Βρίσκεται στη διεύθυνση Όθωνος 2, Σοφρώνη 2 & Μπουμπουλίνας και είναι επισκέψιμο στις 25 και 26 Μαΐου, από τις 6μ.μ. έως τις 9μ.μ.
Αρχοντικό Σταύρακα, Πάτμος
Το αρχοντικό Σταύρακα χτίστηκε τις δεκαετίες 1870-80, στη βόρεια όψη του οικισμού της Χώρας, ακριβώς κάτω από τα τείχη και πλάι στην είσοδο της Μονής. Ρυθμολογικά αποτελεί ερμηνεία του παραδοσιακού πατμιακού σπιτιού από αρχιτέκτονα/μάστορα της νεοκλασσικής περιόδου, με κάποιες μεταγενέστερες προσθήκες. Αποτελείται από τρεις ορόφους και μία μικρή αυλή. Αποκαταστάθηκε το 2012 από την Ελληνική Εταιρεια και την Εταιρεία Πατμιακού Πολιτισμού, με χορηγό το Ίδρυμα Λεβέντη. Οι δύο ευρύχωρες αίθουσες στον 2ο και 3ο όροφο προσφέρονται για σεμινάρια, εκδηλώσεις και εκθέσεις. Βρίσκεται στη Χώρα της Πάτμου και είναι επισκέψιμο στις 27 Μαΐου από τις 11π.μ. έως τις 2μ.μ.
Αρχοντικό Ψαχαροπούλου, Σίφνος
Είναι κτισμένο στις αρχές του 20ου αιώνα και παραμένει ένα από τα λίγα νεοκλασικά της περιοχής που κατοικούνται και παραμένουν σε καλή κατάσταση. Όπως όλα τα νεοκλασικά της Σίφνου συνδυάζει νεοκλασικά και παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Βρίσκεται στον Αρτεμώνα και είναι επισκέψιμο στις 25 Μαΐου από τις 6μ.μ. έως τις 8μ.μ., στις 26 Μαΐου από τις 11π.μ. έως τη 1μ.μ. και από τις 6μ.μ. έως τις 8μ.μ. και στις 27 Μαΐου από τις 11π.μ. έως τη 1μ.μ.
Αρχοντικό Γιαλούρη, Σκύρος
Το αρχοντικό «Γιαλούρη» είναι ένα παραδοσιακό σκυριανό σπίτι, το οποίο δόθηκε ως δωρεά στον Δήμο Σκύρου, ενώ ανοίγει τις πόρτες του κατά τους καλοκαιρινούς μήνες για τους επισκέπτες του νησιού. Βρίσκεται στο πάνω μέρος της πόλης της Σκύρου, στην περιοχή της «Μεγάλης Στράτας» και είναι επισκέψιμο στις 25, 26 και 27 Μαΐου από τις 9π.μ. έως τις 12μ.μ.
Αρχοντικό Χατζηγιάννη Μέξη (μουσείο Σπετσών)
Το Αρχοντικό του Χατζηγιάννη-Μέξη, που ήταν ένας από τους πρώτους άρχοντες των Σπετσών στα χρόνια του αγώνα για την εθνικής μας ανεξαρτησία, χτίστηκε ανάμεσα στο 1795 και το 1798 σε σχήμα Π, ενώ έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο από το 1924 και φιλοξενεί αντικείμενα που αντιπροσωπεύουν περισσότερα από 4.000 χρόνια πολιτιστικής ιστορίας του νησιού. Το Μουσείο Σπετσών άρχισε να λειτουργεί ως Αρχαιολογική Ιστορική και Λαογραφική Συλλογή του νησιού το 1939 στο επιβλητικό αυτό αρχοντικό με τις υψηλές καμάρες, με τη βοήθεια της δωρεάς που έγινε το 1938 στο κράτος από τις κληρονόμους Καλομοίρα Μέξη και Νικέτα Θερμισιώτη-Κατσίνα. βρίσκεται στη Χώρα των Σπετσών και είναι επισκέψιμο στις 27 Μαΐου από τις 8π.μ. έως τις 3μ.μ.
Αρχοντικό Νικολαΐδη (Σήμερα Κόη), Σύρος
Είναι ένα επιβλητικό αρχοντικό με τρεις εμφανείς προσόψεις, επιμελημένη τοιχοδομία, με μαρμάρινες πλάκες και επιστέφεται με μαρμάρινο επιστύλιο, γείσο και μεγάλο αέτωμα. Το ισόγειο και ο πρώτος όροφος χρησιμοποιούνται για καταστήματα και αποθήκες, ενώ πολύ προσεγμένη είναι η εσωτερική διαρρύθμιση του δεύτερου ορόφου που αποτελεί την κυρίως κατοικία. Θαυμάσιες τοιχογραφίες διακοσμούν τους διαδρόμους και την κεντρική αίθουσα. Η πιο γνωστή οροφογραφία της Ερμούπολης βρίσκεται στο κτίριο αυτό (στο κεντρικό σαλόνι). Βρίσκεται στη διεύθυνση Θυμάτων Σπερχειού 14-16 (πάνω από το κατάστημα οπτικών ΚΟΗΣ) και είναι επισκέψιμο στις 26 Μαΐου από τις 10π.μ. έως τις 2μ.μ.
Αρχοντικό Λιβανούδικο («Ίδρυμα Μαρία Τσάκος»), Χίος
Το αρχοντικό αποτελείται από το εντυπωσιακό διώροφο κτίριο, έναν κλειστό χώρο στάθμευσης και έναν βοηθητικό οικίσκο. Κατασκευάστηκε (1888-1892) μέσα στην περίοδο κατά την οποία στη Χίο επικρατούσε ο εκλεκτικισμός, που συναντάται στα αστικά κέντρα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Βασικά χαρακτηριστικά του είναι οι ζωγραφικές διακοσμήσεις, τα νεοκλασικά ανοίγματα στις όψεις, τα περίτεχνα κιγκλιδώματα και θυρώματα, η μεγάλη ξύλινη σέρα, αλλά κυρίως το επιβλητικό μαρμάρινο ιωνικό πρόπυλο, κατασκευές που έχουν την καθαρότητα του αθηναϊκού νεοκλασικισμού. Βρίσκεται στη διεύθυνση Μιχαήλ Λιβανού 51 και είναι επισκέψιμο στις 25 Μαΐου από τις 9π.μ. έως τις 5μ.μ.
Πηγή: http://ellet.gr/private-heritage-week
