Αντιγόνη, από τον Κωνσταντίνο Ντέλλα στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου

Η «Αντιγόνη», η δημοφιλέστερη μαζί με τον «Οιδίποδα» τραγωδία του Σοφοκλή, ήδη από τα αρχαία χρόνια διαδραματίζεται στη Θήβα μετά την εμφύλια σύρραξη, που οδήγησε ταυτόχρονα στον θάνατο τους δύο αντίπαλους αδερφούς, τον Ετεοκλή και τον Πολυνείκη. Ο βασιλιάς Κρέοντας διατάζει, ως γνωστόν, να ταφεί με τιμές ο Ετεοκλής, αφήνοντας άταφο τον Πολυνείκη ως εχθρό της Θήβας.

Η αδερφή τους, η Αντιγόνη, αρνείται όμως να υπακούσει στην εντολή κι αποφασίζει –αφού συγκρούεται με την αδερφή της, την Ισμήνη, καθώς αρνείται αρχικά να τη βοηθήσει– να θάψει μόνη της τον Πολυνείκη, με συνέπεια να συλληφθεί και να καταδικαστεί από τον βασιλιά να θαφτεί ζωντανή. Άκαμπτος ο Κρέοντας, εμμένει στην απόφασή του, ακόμα και μετά τις ικεσίες του ερωτευμένου Αίμονα, του γιου του, και δεν υποχωρεί παρά την τελευταία στιγμή, όταν ο μάντης Τειρεσίας να τον κάνει να δει ότι αυτή η απόφαση θα επισύρει την καταστροφή του.

Ο Κρέων αλλάζει γνώμη, αλλά είναι πια αργά: η Αντιγόνη αυτοκτονεί μέσα τον πέτρινο τάφο της και ο Αίμονας αρνούμενος να δεχτεί τον χαμό της αυτοκτονεί κι αυτός. Σειρά τώρα έχει η μητέρα του και γυναίκα του Κρέοντα, η Ευριδίκη, που κρεμιέται από απόγνωση όταν μαθαίνει τον θάνατο του γιου της. Ο Κρέων απομένει θλιβερή φιγούρα στο τέλος του έργου, από τις κορυφαίες μορφές του τραγικού σε ολόκληρο το αρχαίο δράμα.

Ο τρόπος δουλειάς των ηθοποιών

Οι πρόβες για συνολικά δύο μήνες γίνονται στην ευρύτερη περιοχή του Λόφου Φιλοπάππου. Στη συνέχεια, οι ηθοποιοί με τον σκηνοθέτη θα μείνουν σε ένα χωριό της Κορίνθου, το Χιλιομόδι, για τρεις εβδομάδες, όπου θα συνεχιστούν οι πρόβες μέσα σε συνθήκη κοινής ζωής.

Η επιλογή του εξωτερικού χώρου ως βασικού άξονα της διαδικασίας των προβών στηρίζεται πάνω στη μελέτη του σκηνοθέτη Κωνσταντίνου Ντέλλα για την ενσωμάτωση του σώματος του ηθοποιού και την ενδυνάμωση της αντίληψης, του περπατήματος και των αισθήσεών του στη φυσική σκηνογραφία του κάθε τόπου.

Το σώμα του κειμένου προσεγγίστηκε τον πρώτο μήνα χωρίς να έχει γίνει διανομή ρόλων. Με εργαλείο την προφορική μετάδοσή του, ένα μεγάλο μέρος του μαθεύτηκε από όλους τους ηθοποιούς εξίσου, ανεξαρτήτως ρόλων.

Τα σχήματα της σπείρας, του κύκλου, των τροχιών και των κέντρων είναι σε κινησιολογικό επίπεδο οι οδηγοί που χρησιμοποιούνται στη δημιουργία ενός ισχυρού κοινοτικού πλέγματος μεταξύ των ηθοποιών. Ο νέος τόπος που χτίζεται μεταξύ τους κάθε φορά μέσα από αυτούς τους σχηματισμούς, εμπεριέχοντας τα στοιχεία του ίδιου του τοπίου (ανώμαλο έδαφος, δέντρα, καιρικές συνθήκες, ήχοι), είναι η δεξαμενή που ονομάζεται Χορός, μέσα από την οποία γεννιούνται οι ρόλοι.

Λίγα λόγια για την παράσταση

Η έννοια του τόπου και των φορέων του παίζει βασικό ρόλο στον τρόπο προσέγγισης της παράστασης. Μέσα από το κυκλικό του σχήμα, το ίδιο το Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου δημιουργεί έναν πυρήνα, όπου η ενέργειά του με τη γραμμική απεικόνιση του ήχου διαχέεται στην ευρύτερη περιοχή τού εκεί τόπου, περιλαμβάνοντας τους ανθρώπους και τα φυσικά στοιχεία που υπάρχουν εκεί.

Το σκεπτικό αυτό ακολουθεί η σκηνογραφική, φωτιστική και ενδυματολογική γραμμή της παράστασης, δημιουργώντας μια απόλυτα ενταγμένη στον φυσικό χώρο πραγματικότητα χωρίς αιχμηρές παρεμβάσεις.

Μέσα από την ανάγκη για συνέπεια σ’ αυτή τη σύνδεση του τόπου και των ανθρώπων του αλλά και των ηθοποιών μεταξύ τους, ήταν ζητούμενο να γίνει ένα κάλεσμα σε κάποιους φορείς του Δήμου Επιδαύρου, ώστε οι κάτοικοι-φορείς αυτού του μέρους να υπάρχουν ως φυσικές παρουσίες στην παράσταση, φέρνοντας το δικό τους αόρατο πλέγμα με τον ίδιο τον χώρο. Έτσι, στην παράσταση συμμετέχουν μέλη του ΚΑΠΗ του Δήμου Επιδαύρου και μαθητές από το Γυμνάσιο Λυγουριού του Δήμου Επιδαύρου.
Η ομάδα των ανθρώπων που ανταποκρίθηκαν συναντιέται κάθε δεκαπέντε μέρες στο Λυγουριό, όπου μαζί με τον σκηνοθέτη ακούν ξανά το κείμενο της «Αντιγόνης» και διαλέγονται πάνω σ’ αυτό μέσα από τη δική τους πραγματικότητα.

Τέλος, ο ήχος της παράστασης στηρίζεται στην αίσθηση του αέρα και της νεότητας. Τέσσερις μαθητές και απόφοιτοι του Μουσικού Σχολείου Πτολεμαΐδας με τρία χάλκινα όργανα και ένα κρουστό γίνονται οι φορείς του ήχου της παράστασης.

Ένας κόσμος, όπου η σκηνογραφία, η φωτιστική συνθήκη, οι ηθοποιοί, οι θεατές, οι μουσικοί και οι κάτοικοι των γύρω χωριών συντελούν στη γέννηση ενός νέου Τόπου, όπου θα υπάρξει το έργο της «Αντιγόνης».

Σημείωμα σκηνοθέτη

Ο Ετεοκλής έπεσε υπερασπιζόμενος την πατρίδα του. Είναι ήρωας.
Ο Ετεοκλής σφετερίστηκε το θρόνο από τον αδελφό του.
Ο Πολυνείκης έπεσε πολεμώντας την ίδια του την πατρίδα. Είναι προδότης.
Ο Πολυνείκης διεκδίκησε δίκαια τον θρόνο που του ανήκε.
Ποιος έχει δίκιο;
Ο Κρέοντας έχει την ευθύνη της πόλης. Η πόλη έχει ρωγμή.
Ο Κρέοντας τηρεί αυτά που διακηρύττει για να επανέλθουν η τάξη και η ηρεμία.
Η Αντιγόνη έχει την ευθύνη της οικογένειάς της. Και των νεκρών της.
Η Αντιγόνη παραβαίνει τους νόμους της πόλης και δημιουργούνται χάος και αταξία. Ποιος έχει δίκιο;
Στην Αθήνα δεν επιτρέπεται η ταφή σε ιερόσυλους, προδότες και αυτόχειρες.
Ο Κρέοντας από ακριβοδίκαιος άρχοντας και τηρητής των νόμων μετατρέπεται σε εμμονικό τύραννο και οδηγεί τρία πρόσωπα στην αυτοχειρία.
Η Αντιγόνη κηδεύει έναν αδελφό, κάνοντας τη δουλειά που αναλογεί στους άντρες.
Ο Κρέοντας θρηνεί πάνω από το πτώμα του γιου του, κάνοντας τη δουλειά που αναλογεί στις γυναίκες.
Ποιος είναι το τραγικό πρόσωπο;

Συντελεστές

Μετάφραση – Δραματουργία: Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Ντέλλας
Σκηνογραφία: Ανδρέας Σκούρτης
Ενδυματολογική επιμέλεια: Κωνσταντίνα Μαρδίκη
Πρωτότυπη Μουσική: Αλέξανδρος Κτιστάκης
Σχεδιασμός φωτισμών: Παναγιώτης Λαμπής
Βοηθός Σκηνογράφου: Βιβιάννα Χιωτίνη
Boηθός Σκηνοθέτη/ Επιμέλεια Κίνησης: Aνδρονίκη Μαραθάκη
Eπικοινωνία: Μαρία Κωνσταντοπούλου

Ερμηνευτές: Θανάσης Δόβρης, Κωνσταντίνος Ντέλλας, Φανή Παναγιωτίδου, Μαρία Παρασύρη, Δέσποινα Ντορίνα Ρεμεδιάκη, Ευθύμης Χαλκίδης

Σχεδιασμός παραγωγής: Kωνσταντίνος Σακκάς
Οργάνωση-Συντονισμός παραγωγής: Mαρία Βασαριώτου
Εκτέλεση παραγωγής: Ιωάννα Βενετάκη
Οργάνωση Παραγωγής: DeltaPi

Στην παράσταση συμμετέχουν:

Οι μαθητές / απόφοιτοι του Μουσικού Σχολείου Πτολεμαΐδας: Χριστόδουλος Αναγνωστόπουλος, Στυλιανός Βλαχοδήμος, Δημήτρης Μεντεσίδης, Χρήστος Zγούρoς.
Μαθητές του Γυμνασίου Λυγουριού, Δήμου Επιδαύρου
Μέλη του ΚΑΠΗ Δήμου Επιδαύρου

Στην προετοιμασία και κατασκευή του σκηνικού συμμετείχαν οι σπουδαστές της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, του τομέα ζωγραφικής: Κωνσταντίνος Βαλιουτής, Μαρίνα Μαρκουλή, Λυδία Μαρία Ξύγγη.

Η παράσταση πραγματοποιείται με την στήριξη του Δικτύου Πολιτισμού Athens Culture Net,  με ιδρυτικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και την συμβολή του Athens Digital Lab του Δήμου Αθηναίων, το οποίο δημιουργήθηκε με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), από το Athens Partnership με τη συνεργασία της COSMOTE, της Νokia και του ΙΣΝ.

Φιλοξενία προβών και προετοιμασίας σκηνικού: Σεράφειο δήμου Αθηναίων