Με συγκίνηση ο Ελληνισμός της Αυστρίας με την τεράστια ιστορία (και γνωστή σε ελάχιστους), θυμάται τις επισκέψεις που είχε κάνει στη Βιέννη.
Η φωτογραφία είναι από την επίσκεψη του Κωστή Στεφανόπουλου στην Αυστρία το 2004 ως πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Δίπλα του ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο τότε πρόεδρος της Αυστρίας Τόμας Κλεστίλ.
Ως τότε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, ο Κωστής Στεφανόπουλος άφησε το στίγμα του ανεξίτηλο. Υπήρξε από τους δημοφιλέστερους Προέδρους της Ελληνικής Δημοκρατίας στην ομογένεια όλου του πλανήτη. Σε κάποιες περιοχές από τότε, ουδέποτε έχει πάει επίσημα Ελληνας κυβερνητικός αξιωματούχος.
Τρανό παράδειγμα ο Ελληνισμός της Νέας Ζηλανδίας. Από τότε που πήγε ο Στεφανόπουλος, δεν έχει πατήσει Έλληνας αξιωματούχος. Και μικλάμε για Ελληνισμό που ακμάζει σε περιοχή μεγάλου γεωπολιτικού ενδιαφέροντος.
Επιστρέφοντας στην Αυστρία και τον Ελληνισμό της, ο Κωστής Στεφανόπουλος, ο οποίος συνάντησε και “αγκάλιασε” ως πρώτος πολίτης της χώρας, τα μέλη της Ομογένειας, την πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 1999 και τη δεύτερη φορά τον Ιούνιο του 2004.
Τον Φεβρουάριο του 1999, έπειτα από πρόσκληση του τότε ομοσπονδιακού προέδρου της Αυστρίας Τόμας Κλέστιλ, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος είχε πραγματοποιήσει τριήμερη επίσημη επίσκεψη στην Αυστρία, που ήταν η πρώτη στην ιστορία επίσκεψη αρχηγού του ελληνικού κράτους στη χώρα αυτή, με την οποία την Ελλάδα συνδέουν παραδοσιακά, στενοί και φιλικοί δεσμοί.
Η ιδιαιτερότητα των ελληνοαυστριακών σχέσεων υπογραμμίζεται από την ιστορία της Ελληνικής Παροικίας στη Βιέννη που αριθμεί αρκετούς αιώνες άνθησης, οι εδώ ομογενείς υπήρξαν τους τρεις προηγούμενους αιώνες σημαντικοί παράγοντες της εμπορικής και πνευματικής κίνησης.
Αυτοί οι απόγονοι εκείνων, αλλά και οι Έλληνες της Βιέννης των τελευταίων γενιών είχαν για πρώτη φορά την ευκαιρία να σφίξουν το χέρι και να συνομιλήσουν με τον αρχηγό της πατρίδας τους, στο πλαίσιο της μεγάλης εκδήλωσης που είχε πραγματοποιηθεί τότε προς τιμή του Κωστή Στεφανόπουλου στο ιστορικό κτίριο της ελληνικής πρεσβείας στη Βιέννη.
Για τα 200 χρόνια από την ίδρυση της Ελληνικής Εθνικής Σχολής Βιέννης, αλλά και για τα 200 χρόνια από τη θεμελίωση του πρώτου ελληνοορθόδοξου ναού, του Αγίου Γεωργίου, στην Οδό Ελλήνων (κάτω φωτογραφία) στη φημισμένη Συνοικία των Ελλήνων στο κέντρο της αυστριακής πρωτεύουσας ο αείμνηστος Κωστής Στεφανόπουλος είχε βρεθεί για δεύτερη φορά στη Βιέννη ως πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, τον Φεβρουάριο του 2004, μαζί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.
Πέραν των επίσημων συνομιλιών που είχαν τόσο με τον απερχόμενο πρόεδρο Τόμας Κλέστιλ όσο και με τον τότε νεοεκλεγέντα ομοσπονδιακό πρόεδρο της Αυστρίας Χάιντς Φίσερ – του οποίου η δεύτερη εξαετής θητεία ολοκληρώθηκε τον περασμένο Ιούλιο – ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Οικουμενικός Πατριάρχης είχαν πολύωρη εγκάρδια συνάντηση με εκατοντάδες μέλη της ιστορικής ελληνικής παροικίας στη Βιέννη, τα οποία σήμερα τη θυμούνται με ιδιαίτερη συγκίνηση.
Πολλά κτήρια στο κέντρο της Βιέννης έχουν Ελληνικής ονομασίες και τεχνοτροπία, ενώ απόγονοι των μεγάλων οικογενειών που πρωτοεγκαταστάθηκαν στην Βιέννη πρωταγωνίστησαν στις Τέχνες (Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν, Αγνή Μπάλτσα) και στην πολιτική (Μαρία Βασιλάκου πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των “Πρασίνων” του κρατιδίου της Βιέννης). Από το 1962 λειτουργεί στην Βιέννη τμήμα Βυζαντινών και νεοελληνικών σπουδών όπου δίδαξε και ο καθηγητής Πολυχρόνης Ενεπεκίδης ως το 1980.
ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗ ΒΙΕΝΝΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΩΝ ΑΨΒΟΥΡΓΩΝ
Οι Έλληνες έμποροι που σύμφωνα με απογραφή που διενήργησαν οι αψβουργικές αρχές το 1767 προέρχονταν από την Κοζάνη, τις Σέρρες την Θεσσαλονίκη τα Γιάννενα, την Λάρισα, τον Τύρναβο και την Τσαριτσάνη, εγκαταστάθηκαν στο βορειοανατολικό τμήμα της Βιέννης εκεί όπου διεξαγόταν το χονδρικό εμπόριο. Εκεί ακόμη και σήμερα υπάρχει η οδός Griechengasse (οδός των Ελλήνων) προς τιμήν του Ελληνικού στοιχείου που κάποτε πρωταγωνιστούσε οικονομικά και πολιτισμικά στην περιοχή.
Οι Έλληνες πολύ σύντομα κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα αξιοσημείωτο κύκλο εμπορικής εργασίας εμπορευόμενοι προϊόντα από την Μακεδονία.
Τα κυριότερα ανατολικά προϊόντα που εξήγαγαν οι Έλληνες πραματευτές από τις τουρκοκρατούμενες πατρίδες τους προς τη Βιέννη ήταν: γουναρικά της Καστοριάς, νήματα (κόκκινα και λευκά), χαλιά της Μοσχόπολης, δέρματα Μακεδονίας και Ανατολής, βαμβάκι Σερρών, αλατζάδες και κρόκος Κοζάνης, κρασί Σιάτιστας και Νάουσας, μαχαίρια σμυρνιώτικα, καπνός, αλάτι, πιπέρι και άλλα μπαχαρικά, μεταξωτές κλωστές, ρύζι, όσπρια κ.ά.
Κατά την επιστροφή τους στις πατρίδες τους μετέφεραν από την κεντρική Ευρώπη προϊόντα επεξεργασμένα, ρούχα, είδη πολυτελείας, μεταξωτά υφάσματα, αγγεία κρυστάλλινα και πορσελάνινα, γυναικεία κοσμήματα, καθρέφτες με επίχρυσα πλαίσια κ.ά.
Πολύ σύντομα δημιουργήθηκαν μεγάλοι εμπορικοί οίκοι όπως ο οίκος Σίνα, των αδερφών Δούμπα, του Ζηνοβίου Πωπ, των αδερφών Δάρβαρη κτλ, του Γεώργιου Καραγιάννη ενώ οι Έλληνες της Βιέννης στα τέλη του 18ου αιώνα αριθμούσαν περίπου στα 2.000 άτομα.
Η γρήγορη οικονομική ανέλιξη των Ελλήνων τους επέτρεψε να ενσωματωθούν στην Βιεννέζικη υψηλή κοινωνία και πολλοί εξ αυτών παντρεύτηκαν Βιενέζες, έγιναν εξέχοντα μέλη της βιενέζικης αστικής τάξης και εγκαταστάθηκαν στην πόλη για πάντα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο Γεώργιος Σίνας, ο Στέργιος Δούμπας και ο Κωνσταντίνος Μπέλιος που έλαβαν τον τίτλο του Βαρώνου, ενώ ο Θεόδωρος Καραγιάννης και ο Νικόλαος Δούμπας έγιναν βουλευτές της Αυτοκρατορικής Δίαιτας.
Στην κάτω φωτό, η θρυλική Musikverein της Βιέννης που δημιουργήθηκε με τη συμβολή του μαικήνα των τεχνών Νικολάου Δούμπα.
Στα χρόνια του τουρκικού ζυγού το 18ο και 19ο αιώνα, η πρωτεύουσα της τότε Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, η Βιέννη, αποτέλεσε πολιτιστικό κέντρο του Ελληνισμού, της Φιλικής Εταιρείας, έδρα του οραματιστή Ρήγα Φεραίου ο οποίος εδώ προετοίμασε τον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα, αλλά και έδρα πολλών μεγάλων λογίων.
Η μικρή ελληνική εμπορική κοινότητα της Βιέννης αποτέλεσε μια εμπροσθοφυλακή της οικονομικής και πολιτιστικής αναγέννησης του Ελληνισμού.
Οι εύποροι Έλληνες έμποροι της παροικίας της Βιέννης δεν απαρνήθηκαν την καταγωγή τους και το θρήσκευμα τους, αλλά αντιθέτως χρησιμοποίησαν την περιουσία τους για κοινωφελή κοινωνικά και εθνικά έργα τόσο στην ίδια την Βιέννη όσο και στον Ελλαδικό χώρο.
Δείγματα της δραστηριότητας αυτής είναι οι δύο ορθόδοξες εκκλησίες στην Βιέννη αληθινά κομψοτεχνήματα που σώζονται σε άριστη κατάσταση ως σήμερα (εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην οδό Ελλήνων και Αγία Τριάδα), η ίδρυση το 1801 την Ελληνική Εθνική Σχολή της Βιέννης με πρώτο δάσκαλο τον Δημήτριο Δάρβαρη, η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα. Πολλά σχολεία στον Ελλαδικό χώρο ιδρύθηκαν χάρις τις οικονομικές προσφορές των Ελλήνων της Βιέννης που επίσης ανέπτυξαν ένα εκτεταμένο φιλανθρωπικό έργο που ανακούφισε τους αδύναμους (χήρες, ορφανά κτλ).
Εκτός όλων αυτών, η Βιέννη υπήρξε ένα εργαστήρι του νεοελληνικού διαφωτισμού, όπου πολλοί Έλληνες λόγιοι έδρασαν δημιουργώντας τις συνθήκες για την επανασύνδεση του νέου Ελληνισμού με την αρχαία κοιτίδα του. Αναμφίβολα οι κορυφαίες εκφράσεις διαφωτισμού στην Βιέννη υπήρξε η έκδοση της εφημερίδας του “Λόγιου Ερμή” από τον κληρικό Άνθιμο Γαζή γραμμένη στην δημοτική, και η “Καλλιόπη” από τον λόγιο Αθανάσιο Σταγειρίτη.
Στη Βιέννη εκδόθηκαν οι πρώτες στην ιστορία, ελληνικές εφημερίδες. Το 1790 εκδόθηκε από τους αδελφούς Πούλιου η «Εφημερίς», η οποία πέραν των ειδήσεων και σχολίων δημοσίευε και ριζοσπαστικά για την εποχή κείμενα, εμπνευσμένα από το πνεύμα της Γαλλικής Επανάστασης. Παράλληλα εκδίδονταν τα επαναστατικά φυλλάδια του Ρήγα Φεραίου, με αποτέλεσμα η κυκλοφορία της εφημερίδας να απαγορευθεί το 1797.
Το 1811 εκδόθηκε ο «Λόγιος Ερμής», κατ’ εξοχήν όργανο των ελλήνων διαφωτιστών, ιδεολογικών οπαδών του Αδαμάντιου Κοραή. Το 1821 το περιοδικό σφραγίστηκε από τις Αρχές και οι διαφωτιστές δάσκαλοι άρχισαν να δημιουργούν τον πρώτο εκπαιδευτικό ιστό σε ελλαδικά κέντρα.
Επίσης εκδόθηκαν και δεκάδες από τα πρώτα ελληνικά βιβλία, και από τις οδούς Ελλήνων, Δούμπα, Αργοναυτών κ.α., τους ναούς της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Γεωργίου (στην κάτω φωτό ο Άγιος Γεώργιος), μια σειρά και άλλων μνημείων στη σημερινή Βιέννη φέρουν την ελληνική σφραγίδα, ενώ από το 1804 μέχρι σήμερα λειτουργεί το αρχαιότερο ελληνικό σχολείο εκτός Ελλάδας η Ελληνική Εθνική Σχολή Βιέννης.
Η πόλη της Βιέννης έπαιξε εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στο παρασκήνιο για την έναρξη της απελευθερωτικής επανάστασης των Ελλήνων το 1821. Με τη σύσταση της Φιλικής Εταιρείας, πολλοί Έλληνες της Βιέννης μυήθηκαν στους κόλπους της και αρκετοί κατατάχθηκαν στον Ιερό Λόχο του Υψηλάντη που καταρρακώθηκε στη μάχη του Δραγατσανίου (π.χ. Γεώργιος Λασσάνης), ενώ άλλοι μετέβησαν στην επαναστατημένη Ελλάδα για να αγωνιστούν εκεί.
Οι ελληνικές Κοινότητες της Βιέννης υποστήριξαν οικονομικά την Επανάσταση στέλνοντας χρήματα κι εφόδια, αλλά προσέφεραν και ηθική συμπαράσταση υποδεχόμενες και περιθάλπτοντας γυναικόπαιδα από την επαναστατημένη Ελλάδα και αγωνιστές από άλλες χώρες που χρησιμοποιούσαν τη Βιέννη ως ενδιάμεσο σταθμό για τη μετάβασή τους στον ελληνικό επαναστατημένο χώρο.
ΝΝ
